Autisme is een pervasieve (=diep-doordringende) ontwikkelingsstoornis, waarbij de informatieverwerking in de hersenen verstoord is. Een stoornis in het autistisch spectrum (ASS) wordt al op  jonge leeftijd zichtbaar en speelt het hele leven een rol. Het heeft gevolgen voor vele aspecten van het leven, zowel voor het kind als zijn omgeving. Veel volwassenen leren zich aan te passen, maar blijven meestal wel problemen ondervinden. Bij autisme functioneren de hersenen in ieder geval ‘anders’, waardoor waarnemingen (lijken te) bestaan uit losse fragmenten met weinig verband.

Kenmerkend voor mensen met autisme zijn de aanwezigheid van sensorische over-, of ondergevoeligheid, de beperkingen in de communicatie en zich steeds herhalend gedrag.

Autisme komt voor bij mensen met verschillende intelligentie, variërend van verstandelijk gehandicapt tot hoogbegaafd.

Over de oorzaken worden tot op heden merkwaardige verhalen verteld.

Kenmerken van autisme

  • moeite met oogcontact
  • moeite zichzelf te herkennen in de spiegel
  • vermijden van fysiek contact
  • gevoelig
  • kwetsbaar
  • sociaal teruggetrokken
  • 'leest' geen gezichtsuitdrukkingen
  • in zichzelf gekeerd
  • gehecht aan vaste routines

Autisme-test (Psychologie Magazine)
http://www.aspergersyndroom.nl/

  • grote moeite anderen te begrijpen
  • urenlang opgaan in dezelfde bezigheid
  • angst voor nieuwe dingen
  • beweeglijke handen, friemelende vingers, tics
  • stereotiep gedrag, echolalie
  • op hoge toon praten (‘zingen’)
  • (motorische) onhandigheid
  • oog voor details (niet voor het geheel)

Kenmerkende eigenschappen van autisme

Kenmerkende eigenschappen van autisme zijn:

  • moeizame communicatie
  • stereotiep gedrag
  • moeizame sociale interacties

Communicatie

De tekortkomingen in de communicatie komen al vroeg in de ontwikkeling tot uiting. Taal is voor mensen met autisme en een normale begaafdheid meestal geen probleem, wel het toekennen van betekenissen aan woorden. Voor mensen met autisme is de techniek van de taal (zinsopbouw en woordenschat) begrijpelijk, maar de sociale aspecten van communicatie zijn moeilijk. Om de beurt praten is vaak ook lastig.

Mensen met autisme hebben een afwijkend vermogen tot empathie. Wanneer zij zich inleven in de ander wordt vaak ook hun grote kwetsbaarheid zichtbaar.

Zij kunnen goed omgaan met alles wat 'letterlijk' en concreet is; woordgrapjes of sarcasme, spreekwoorden of woorden die emoties uitdrukken, abstracte begrippen en woorden die niet steeds dezelfde betekenis hebben (morgen, ik, hij) zijn vaak moeilijk. Echolalie (het herhalen van woorden of zinnen van anderen) komt vaak voor, vooral in situaties met stress.

Stereotiep gedrag

Stereotiep gedrag komt veel voor, zoals hoofdwiegen, fladderen met de handen, torentjes stapelen, speelgoedauto's op een rijtje zetten.
Doordat mensen met autisme in kleine (puzzel)stukjes denken is het voor hen vaak lastig om het grote geheel te zien. In het hoofd van een autist is het een grote chaos. Drukte, onregelmatigheid en onvoorspelbare of plotselinge veranderingen zijn voor mensen met autisme een zware belasting. De meesten hebben voortdurend structuur nodig, en herhaalde handelingen geven structuur. Ook kopiëren autistische mensen vaak het gedrag van anderen.
Sommige autistische kinderen kunnen bijvoorbeeld alleen in de badkamer hun tanden poetsen, omdat de tandenborstel hoort bij de badkamer. Als het kind in de keuken zijn tanden moet poetsen, moet het kind opnieuw betekenis aan het tandenpoetsen toekennen.

Sociale omgang

AutismeDe moeite met sociale interactie is het opvallendste kenmerk van autisme. Mensen verwachten van elkaar sociaal gedrag, waarin wederkerigheid een belangrijke rol speelt.
Voor sociale interacties bestaan geen duidelijke, vaste regels, waardoor autistische mensen in dergelijke situaties slecht op hun gemak zijn. Doordat hun empatisch vermogen afwijkt, kunnen autistische mensen zich vaak moeilijk in anderen verplaatsen en hebben zij vaak veel moeite om hun gevoelens niet uitdrukken. Zij hebben vaak een afwijkend zelfbeeld, herkennen zichzelf bijvoorbeeld niet in de spiegel en begrijpen niet dat dingen die zij met hun lichaam voelen, bij henzelf horen.

Autistiform gedrag

Het is belangrijk om onderscheid te maken tussen personen met autisme en personen met autistiform gedrag, waarbij niet alle kenmerken van autisme zich voordoen, maar waarbij het gedrag wel lijkt op autisme. Binnen het autismespectrum wordt autistiform gedrag niet vermeld. Autistiform gedrag kan als hinderlijk of storend worden ervaren, maar het grenst aan normaal gedrag. Mensen met autistiform gedrag kunnen meestal (redelijk) normaal functioneren in de maatschappij.

Bij veel ‘volkomen normale mensen’ kun je vaak een aantal autistische trekjes ontdekken.

Prachtige eigenschappen

Opvallende vaardigheden en talenten

Soms is er een opvallende vaardigheid op een bepaald vlak: tekenen, musiceren, wiskunde, vroegtijdig kunnen lezen of er is een enorm geheugen voor feiten. Mensen met autisme worden niet graag verrast, maar omgekeerd zijn zij volkomen betrouwbaar en kom je bij hen ook niet voor onaangename verrassingen te staan. Meestal zijn zij veel beter dan anderen in staat om geconcentreerd, zelfs saaie karweitjes tot een goed einde te brengen.

Eigen manier

Vaak kunnen mensen met autisme veel meer dan iedereen ooit gedacht heeft, als de omgeving maar niet te beschermend (belemmerend) is en zij dingen op hun eigen manier mogen doen.

Er is een verhaal dat God, toen Hij dacht dat de schepping klaar was, ontdekte dat er toch nog iets ontbrak. Hij schiep toen de autistische mens, die mooier, eerlijker, puurder en beter was dan al het andere wat Hij had gemaakt. Autistische mensen kunnen zich weliswaar anders gedragen, binnenin zit een prachtig mens: mensen met bijvoorbeeld het syndroom van Asperger hoeven niet te veranderen, zij kunnen de maatschappij beter maken, als de maatschappij maar wil leren.

Vaak heeft vooral ook de omgeving (gezinsleden, partners, leraren, collega’s) behoefte aan ondersteuning. Counselling kan daarbij helpen.

Diagnose

Het is enorm lastig om de diagnose autismespectrumstoornis (ASS) te stellen: het autismespectrum omvat klassiek autisme (autistische stoornis, syndroom van Kanner), PDD-NOS (‘Pervasieve ontwikkelingsstoornis, niet anders omschreven’), het Savantsyndroom (met een uitzonderlijk talent voor muziek, wiskunde, of schilderen, een enorm geheugen, zoals in de film Rain Man), en het Syndroom van Asperger (hoogfunctionerend autisme), met mensen die normaal tot hoogbegaafd zijn.

Wanneer de diagnose gesteld wordt, betekent dit vaak duidelijkheid. Het is meestal het begin van erkenning door de omgeving. De situatie op zich wordt niet minder moeilijk, maar een diagnose betekent ook: mogelijkheden voor ondersteuning door overheidsinstanties.

De diagnose wordt vaak al op jonge leeftijd gesteld en is meestal gebaseerd op het gedrag, de motoriek, de zelfredzaamheid, en het psychisch en sociaal-emotioneel functioneren, soms ondersteund door een hersenscan (MRI).

Problemen

Door de moeilijkheden in de sociale omgang kunnen autistische mensen een zeer eenzaam leven leiden. Vaak kunnen volwassenen kunnen met autisme moeilijk een hechte relatie onderhouden. Als zij kinderen hebben, hebben die ook vaak autisme.

Op school en op het werk geeft autisme meestal problemen.
Autistische personen hebben meestal hulp nodig als het gaat om communicatie, omgaan met kritiek, gevoelens, andere mensen, geld

Verder zijn er vaak ongewone reacties op zintuiglijke prikkels: hooggevoeligheid of hyposensitiviteit, afwijkende motoriek, extreme en onlogische angsten.

Mogelijk is er, naast autisme, ook sprake van andere zaken, zoals NLD, dyslexie, hooggevoeligheid, motorische problemen, onverklaarbare angsten, ADHD, ADD, beelddenken, dyslexie, dyscalculie.

 

Raakvlakken met ADHD en ADD

Veel mensen met autisme hebben last van hyperactiviteit en slechte concentratie, net als mensen met ADHD en ADD. Het verschil is dat de concentratieproblemen en het hyperactieve gedrag bij autisme vaak veroorzaakt wordt door angst, gevoed door een gebrek aan grip op de situatie, terwijl bij mensen met AD(H)D dit gedrag meestal veroorzaakt wordt door heftig binnenkomende prikkels van buitenaf.

Share