ADHD: Attention Deficit Hyperactivity Disorder, aandachtstekort-stoornis met hyperactiviteit. Het is eigenlijk een ‘verzamelnaam’ voor 3 categorieën:
- het overwegend onoplettende type: ADD zonder de H van hyperactiviteit
- het overwegend hyperactief-impulsieve type (komt zelden voor)
- het gecombineerde type: met zowel concentratieproblemen, als hyperactiviteit en impulsiviteit
ADHD gaat soms gepaard met stemmingstoornissen als depressiviteit, persoonlijkheidsstoornissen als autisme, en leerstoornissen als dyslexie of dyscalculie. ADHD heeft altijd invloed heeft op de concentratie en het uitvoeren van taken.
Het merendeel van de mensen met ADHD loopt in zijn/haar leven vast, zonder te weten wat er aan de hand is. Counselling kan dan helpen.
Volwassen met ADD/ADHD kunnen te maken krijgen met diverse problemen, zoals:
- sociale problemen en relatieproblemen
- problemen op het werk
- ziekte (burn-out, depressies, angsten); ze hebben vaak meer tijd nodig om alles te verwerken
- agressie
- alcohol- en drugsverslavingen. Mensen met AD(H)D experimenteren eerder dan anderen met alcohol en drugs
- door onderpresteren wordt soms geen diploma gehaald; dit leidt meestal opnieuw tot onderpresteren, een laag inkomen, schulden, schaamte
Kenmerken van ADHD
Aandachtstekort
- Vaak moeite met organiseren van taken
- Snel afgeleid: moeite om de aandacht bij bezigheden en taken te houden
- Problemen met taken die langdurige geestelijke inspanning vragen
- Moeite met details
- Moeite met luisteren; aanwijzingen niet goed opvolgen
- Taken niet afmaken
- Alles ‘tegelijk’ doen
- Veel slordige fouten maken
- Vergeetachtig bij dagelijkse bezigheden
- Vaak dingen kwijt
Hyperactiviteit
- Een constant gevoel van innerlijke rusteloosheid / onrustgevoelens
- Niet stil kunnen zitten
- Onrustig bewegen met handen en voeten
- Friemelen
- Niet kunnen ontspannen
- Constant bezig zijn, ongeremd doorgaan
- Aan één stuk door praten
Impulsief gedrag
- Antwoorden voordat de vragen afgemaakt zijn
- Andere storen bij hun bezigheden
- Snel ruzie maken
- Moeite met op de beurt wachten
- Voortdurend relaties en banen aangaan en beëindigen
- Impulsief geld uitgeven of gokken
- Veel spanning en sensatie zoeken: sterke drang tot experimenteren
Eventuele bijkomende problemen
- Leerstoornissen (problemen met informatieverwerking)
- Emotionele en relationele problemen
- Grotere kans op verslaving, roekeloos, gevaarlijk of problematisch gedrag
Counselling kan mensen met ADHD, maar ook de mensen in hun omgeving helpen.
Waardevolle eigenschappen
Toch kunnen juist de bijzondere eigenschappen van mensen met ADHD veel positiefs brengen. Zij hebben bijzondere en zeer waardevole kwaliteiten, maar die worden door de maatschappij vaak niet opgemerkt.
ADHD’ers zijn meestal heel creatief en energiek, ze kunnen veel dingen naast elkaar doen. Door hun onconventionele, vaak associatieve en originele manier van denken kunnen zij een heel nieuw licht op allerlei zaken werpen, met prachtige resultaten: ze zijn vaak verrassend vindingrijkheid en vernieuwend. Daarnaast ontwikkelen ze vaak bijzondere vaardigheden: ze kunnen informatie snel combineren, ze zijn creatief en origineel, en hebben vaak een goed ruimtelijk inzicht.
ADHD'ers vertonen bij het opzoeken van prikkels vaak roekeloos gedrag, maar in risicovolle situaties en in crisissituaties zijn ze meestal veel standvastiger en alerter, en kunnen dan beter functioneren dan mensen zonder ADHD. Een ADHD'er kan een probleem als een uitdaging tegemoet treden, waar een ander liever uit de situatie wegvlucht.
Gedrag en problemen
Mensen met ADHD reageren heftig op de prikkels die zij binnenkrijgen en kunnen niet goed hun aandacht bij één ding tegelijk houden (concentratiegebrek). Een ADHD'er wordt snel afgeleid. Het voortdurend reageren op de omgeving veroorzaakt het kenmerkende drukke gedrag van personen met ADHD.
Hyperactiviteit is lichamelijke onrust, zichtbaar als overmatige beweeglijkheid, maar er is ook innerlijke onrust, vaak merkbaar als impulsiviteit. De beweeglijkheid is moeilijk te onderdrukken en soms lijken ADHD'ers zich er niet van bewust te zijn. Sommigen maken voornamelijk grote bewegingen, anderen friemelen voortdurend met hun handen. De hyperactiviteit is er vooral als er veel prikkels moeten worden verwerkt, bij stress en/of drukte. Bij overmatige prikkels (achtergrondmuziek in winkels, felle kleuren, sterke geuren, drukte), heeft iemand met ADHD de neiging zich terug te trekken.
Impulsiviteit ontstaat doordat mensen met ADHD zonder uitstel en niet te stuiten (moeten) handelen, daarbij kunnen zij vaak hoofd- en bijzaken niet van elkaar onderscheiden en stellen zij verkeerde prioriteiten.
ADHD'ers zijn gedreven en vaak onvoorspelbaar in hun doen en hun denken. Ze zijn gevoelig voor prikkels van buitenaf, maar hebben ze ook nodig.
Het gedrag van ADHD'ers wordt door de omgeving vaak ervaren als (te) dominant, (te) lawaaiig, erg storend, opdringerig en agressief. Hierdoor worden ADHD'ers in een sociale situatie vaak uitgesloten.
Door hun drukke gedrag en de concentratiestoornis doen kinderen met ADHD het vaak niet goed op school. Ouders ervaren een kind met ADHD vaak als een extra belasting, met extra stress, spanningen en ruzies met speelkameraadjes en binnen het gezin.
Volwassenen met ADHD zijn meestal niet meer zo hyperactief, maar zij blijven gebaat bij structuur en werk waarin zij minder stress ervaren. Zij hebben vaak emotionele en sociale problemen. Een ADHD'er die niet kan functioneren in de maatschappij heeft een groter risico blijvend werkloos te raken, of in extremere gevallen in criminaliteit en misbruik van genotmiddelen vervallen.
Sommige mensen met ADHD hebben ook moeite met het onthouden van dingen. Kinderen met ADHD hebben vaak leerproblemen en laten op school gedragsveranderingen zien.
Ritalin wordt in zulke gevallen vaak als ‘de’ oplossing gezien.
Counselling kan helpen (niet alleen de ADHD’er, maar ook de mensen in hun omgeving), ook bepaalde homeopathische medicijnen werken in veel gevallen goed en neurofeedback kan heel goede diensten bewijzen.
Onderzoek heeft aangetoond dat er een overlap bestaat tussen autistisch-spectrumstoornissen (ASS) en ADHD. Ook komen deze stoornissen opmerkelijk vaak samen voor. Er zijn overeenkomsten in gedrag, maar ook hersenscans vertonen frappante overeenkomsten. Ook hier kan neurofeedback helpen.
Vermoeidheid
Ondanks hun (schijnbaar?) tomeloze energie klaagt ongeveer 75% van de volwassenen met ADHD over vermoeidheid. Zij hebben het gevoel dat alles wat ze doen hun veel moeite en energie kost, terwijl 30% van deze mensen last heeft van slaapproblemen: ze gaan vaak laat naar bed, hebben veel moeite met inslapen, slapen beweeglijk en onrustig en zijn dan ‘s ochtends niet uitgerust.