Rouw is een reactie op verlies. Tijdens het leven beleven mensen grote en kleine verliezen. Afscheid nemen gebeurt op heel veel verschillende manieren. Ingrijpend zijn het verlies van een baan (pensioen of ontslag), van een relatie, (vriend(in), levenspartner, collega of  zakenpartner. Ook het verlies van een orgaan of lichaamsdeel, van gezondheid (door ziekte of handicap), van de vertrouwde omgeving (heimwee) en het ‘lege-nest-syndroom’ (kinderen zijn het huis uit) zijn heftig. Rouw kan ook optreden bij het verlies van een dierbaar ding of bijvoorbeeld het verliezen van een wedstrijd. Eén van de ingrijpendste verliezen die een mens meemaakt, is het verlies van een dierbare door overlijden. Wanneer de ‘band’ sterker was, is de pijn groter.

Waarschuwing: deze pagina bevat informatie en verwijzingen, die u emotioneel kunnen raken.

Rouw

Rouwen

Rouwen is helemaal opnieuw beginnen. Niets is meer zoals het was. Het leven moet opnieuw worden opgepakt: wat geweest is, is voorgoed voorbij. Rouwen is je opnieuw aanpassen. Rouw is emotionele arbeid. Rouwen, rouwverwerken, is hard werken. Counselling kan bij dit alles een goede ondersteuning bieden. Met betrekking tot een gezonde of een gecompliceerde rouwverwerking is hier een vragenlijst te vinden.

Het is niet gemakkelijk een balans te vinden tussen verdriet en afleiding. Iedereen beleeft rouw op zijn of haar eigen manier, en ieder (nieuw) rouwproces is anders. Ook over de intensiteit en de duur van een rouwproces zijn geen algemene uitspraken te doen.

Reacties en gevoelens

Rouw dringt diep door in je gedachten, je gevoelens en je lichaam. Het werkt in op alle gebieden van het leven. Rouw is vaak allesoverheersend en je kunt er geen pauze van nemen. Hoe belangrijk de taak (je werk, je relatie, je gezondheid) ook is, rouw zet alles (tijdelijk) op het tweede plan.

Emotionele reacties

In iedere fase van de rouw, maar vooral in het begin, kun je plotseling en vaak ook onverwacht door hevige emoties overvallen worden. En heftige gevoelens ondervinden die je zelf als ‘niet normaal’ en ‘niet eigen’ ervaart. Deze emoties kunnen je zelfbeeld en je relaties met anderen beïnvloeden. Rouw is niet alleen verdriet en somberheid. Rouw betekent meestal een scala aan gevoelens. Angst, schuldgevoel, agressie en verwarring kunnen door elkaar voorkomen, maar ook (een mix van) positieve gevoelens van opluchting kunnen een rol spelen.

Lichamelijke reacties

Ook het lichaam kan heftig reageren op een verlies en op alle veranderingen die daarbij horen. De lichamelijke reacties verschillen natuurlijk ook per persoon. Spanningsklachten van nek, schouders en spieren komen veel voor. Vermoeidheid is een belangrijke factor in het rouwproces. Rouwenden hebben bijna altijd grote moeite om zich te concentreren en voelen zich vaak lusteloos.

Veranderde behoeften

Rouwenden merken soms dat hun interesses en behoeften (tijdelijk) veranderen. Veel mensen hebben geen interesse meer voor het (wereld)nieuws. De behoefte aan sociaal contact, seksualiteit, eten, drinken of slaap kan ‘plotseling’ drastisch veranderen. Vaak lijden mensen tijdens het rouwen aan slapeloosheid.

Rouw

Rouwtaken

Er is geen recept voor het rouwproces, maar wel een beschrijving van de taken die verricht moeten worden. Er worden in grote lijnen vier rouwtaken onderscheiden. Er is geen vaste volgorde, en bij de meeste mensen lopen de rouwfasen (zie rouwverwerking), zowel als de rouwtaken door elkaar.

Taak 1  Het aanvaarden van de waarheid van het verlies

De realiteit van het verlies dringt maar geleidelijk door. Men ‘weet’ met zijn verstand dat er een verlies is geleden, dat iets voorgoed voorbij is, dat de dierbare is overleden, maar dit besef is nog niet aangekomen in het hier en nu. Het volledig ‘begrijpen’ kost meer tijd wanneer het verlies onverwacht is. Het is nodig om de onomkeerbaarheid te beseffen, zodat de pijn van het verlies kan doordringen. Het ‘weten’ is het begin van het beseffen.

Taak 2  Het ondergaan van de pijn van het verdriet

Het is noodzakelijk om de pijn te voelen en er niet voor weg te lopen. Het is onmogelijk om helemaal geen pijn te voelen bij het verlies van iemand van wie je veel hebt gehouden. Natuurlijk kan de pijn minder heftig zijn, wanneer het verlies volgens de ‘wetten van de natuur’ verloopt, bijvoorbeeld bij het overlijden van een ouder op zeer hoge leeftijd. Soms is er ook veel troost in een afscheid, bijvoorbeeld wanneer dit het einde van lijden betekent. Daarnaast is het mogelijk dat de pijn verzacht wordt door het besef dat ook aan de zorg(en) een einde is gekomen.

Taak 3  Het aanpassen aan een nieuw leven

Mensen die een verlies hebben geleden moeten zich leren instellen op de veranderingen. Hier gaat het niet alleen om de manier waarop iemand nu zelf in het leven staat, maar ook om de manier waarop de sociale omgeving reageert. De ‘omgeving’ heeft vaak grote problemen met het omgaan met iemand die terminaal ziek is, maar weet vaak helemaal niet hoe te reageren wanneer iemand de ziekte overwint. De maatschappij kijkt heel anders naar paren dan naar plotseling alleenstaanden. Wanneer een enig kind overlijdt wordt een ouder niet meer als een ouder gezien. Dit vraagt aanpassing en nieuwe vaardigheden.

Taak 4  Het verlies een plaats geven, de draad van het leven weer oppakken

Vroeger dacht men dat ‘vergeten’ de beste manier is om een verlies goed te verwerken. Tegenwoordig wordt daar anders over gedacht. Mensen die worden herinnerd zijn niet weg uit ons leven, maar moeten wel een andere plek krijgen. Hierdoor ontstaat ruimte voor nieuwe dingen en relaties, maar het is vaak een zware taak om die ruimte te laten ontstaan.

Share